Budowa domu to nierzadko dosyć stresujący etap w życiu. Aby jak najmniej narazić się na niepotrzebny stres oraz niespodziewane zwiększenie wydatków, dobrze jest wszystko zaplanować.
Jeżeli mamy już działkę i swój wymarzony projekt, a także załatwiliśmy wszystkie niezbędne formalności, możemy zabrać się do pracy właściwej.
Budowa klasycznego domu składa się z 4 głównych etapów:
- stan zerowy: czyli wykopki, fundamenty, izolacje, ściany fundamentowe, podkład podłogowy,
- stan surowy otwarty: ściany zewnętrzne i wewnętrzne, kominy, stropy, wewnętrzne schody żelbetonowe, więźba dachowa, pokrycie dachu,
- stan surowy zamknięty: montaż okien, drzwi, ścianki działowe izolacje, gładzie podłogowe,
- prace wykończeniowe: montaż instalacji elektrycznej, wykonanie podłogi, tynkowanie, malowanie, prace glazurnicze
<h2>Harmonogram budowy domu jednorodzinnego</h2>Ustalenie harmonogramu jest dosyć ważne, dzięki niemu możemy wstępnie zarezerwować terminy u wykonawców. Pozwoli to także na rozłożenie kosztów w czasie, tak aby przez braki finansowe nie robić zbędnych przerw w budowie.
Harmonogram również da nam znać czy prace budowlane przebiegają dobrym tempem, być może będzie trzeba dać kilka uwag firmie budowlanej. Poza tym niezbędny okaże się, jeżeli będziemy chcieli zamówić z odpowiednim wyprzedzeniem trudno dostępne materiały. Po to, aby nie robić zbędnych przerw.
Szacunkowy optymalny czas dla każdego z etapów budowy domu przedstawia się następująco:
- Etap stan zerowy — do 1 miesiąca
- Etap surowy otwarty — 1-4 miesiące
- Etap surowy zamknięty — od 3 do 5 miesięcy
- Etap wykończenie — około miesiąca
Należy pamiętać, że poszczególne harmonogramy budowy domów mogą się różnić od siebie. Budowa domu szkieletowego a modułowego przebiega inaczej, dlatego czas trwania może być krótszy lub dłuższy.
Podobnie, termin może się różnić w zależności od wielkości budynku, ilości osób w ekipie budowlanej, czy płynności finansowej inwestora lub warunków atmosferycznych.
Stan zerowy budowy domu to etap, który obejmuje m.in. wyrównanie terenu, wykopanie i zalanie fundamentów, montaż instalacji wodno-kanalizacyjnej w fundamentach, oraz wszelkie prace izolacyjne na poziomie fundamentów i ścian fundamentowych.
Osiągnięcie stanu zerowego na 1 rzut oka wydaje się mało imponujące, ale należy pamiętać, że jest to dosyć czasochłonny etap. Od staranności wykonania zależy przebieg pozostałych procesów budowy. Błędy popełnione na tym etapie mogą wychodzić nawet po latach w postaci uszkodzonych ścian czy problemów z przenikającą wilgocią.
Stan zerowy - kiedy zacząć prace?
Zima nie jest najlepszym momentem, aby zabierać się za wykopy, gdyż mróz może popsuć efekty dotychczas wykonanej pracy. Po kilku chłodnych nocach może okazać się, że zanim wstawimy fundamenty, musimy nanieść wiele poprawek.
Chociaż zimy są dosyć cieplejsze, to jeżeli zdecydujemy się na wykop fundamentów jesienią, powinniśmy zadbać o odpowiednią izolację. Niezbędne okażą się takie materiały jak: folia budowlana, styropian, maty słomiane.
Najlepiej nie robić przerwy między wykonaniem wykopów fundamentowych, a ich zalaniem. Sam proces wylewania fundamentów też nie powinien mieć miejsce w trakcie utrzymywania się dosyć niskich temperatur (poniżej 5 stopni). W znacznym stopniu wydłuża to okres wiązania mieszanki betonowej.
Etapy doprowadzenia budowy do stanu zero:
Etap 1: Wykopanie humusu
Zdjęcie humusu, czyli inaczej warstwy ziemi roślinnej, jest niezbędne, aby zachować stabilne fundamenty, a przy tym konstrukcję całego domu. Ziemi lepiej się nie pozbywać, pamiętajmy, że jest ona żyzna i może przydać się nam do zasypania ogrodu.
Wykopanie ręczne, ma sens, jeżeli ma się kilkuosobową grupę ludzi. W innym przypadku zaleca się raczej wynajęcie do tego koparki i operatora. Koszty będą większe, ale teren będzie gotowy nawet już po 1-2 dniach.
Jest to czynność niezbędna, gdyż osadzenie fundamentów na tej warstwie może mieć negatywny wpływ na trwałość fundamentów, a to z kolei doprowadza do niszczenia się konstrukcji całego budynku. Warto też zasięgnąć opinii geologa o tym, jak głęboko powinniśmy wykopać teren. Szacuje się, że głębokość humusu, który trzeba wykopać, sięga około 30 cm, jednak parametry te mogą się różnic w zależności od terenu.
Etap 2: Prace geodezyjne i geologiczne
Tutaj niezbędne będzie zatrudnienie geodety i geologa. Do jego zadań oprócz sporządzenie mapy do uzyskania pozwolenia lub zgłoszenia, należeć będzie wytyczenie budowy domu za pomocą palików i sznura. Ponadto na tym etapie powinna zostać wyznaczona trasa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej.
Kolejną czynnością będzie ustalenie punktu zero budynku przy pomocy repera geodezyjnego. Czyli ustalenie wysokości podłogi parteru budynku.
Ważne, aby na tym etapie geolog, jeżeli nie zrobił tego wcześniej, sprawdził ziemię, czy wody gruntowe nie znajdują się za wysoko, a także czy teren ma tendencje do nasiąkania wodą podczas ulewy.
Grunty mogą mieć wysoką przepuszczalność lub niską, w niektórych sytuacjach może zostać odradzana budowa domu!
Grunty z niską przepuszczalnością wymagają odpowiedniego zabezpieczenia fundamentów i ścian. Dlatego, że konstrukcja jest wystawiona na ekstremalne warunki, w trakcie ulewy lub roztopów, woda będzie pływać na powierzchni, mając ciągły kontakt ze ścianami fundamentowymi.
Drenaż, czyli odwodnienie gruntu
Jeżeli ziemia ma dosyć wysoki poziom wód gruntowych, może okazać się, że niezbędne będzie wykonanie drenażu. Czyli inaczej konstrukcji, która usunie wodę z powierzchni ziemi.
Dlaczego jest to takie ważne? Jeżeli grunt ma tendencje do gromadzenia się wody, będzie to miało negatywny wpływ na konstrukcję domu. Zmieniające się właściwości ziemi, mogą źle oddziaływać na fundamenty, a te z kolei na cały budynek.
Są różne metody drenażu, warto jednak zlecić wybór i wykonanie specjaliście. Osoba, która buduje dom w systemie gospodarczym i chciałaby zrobić to samodzielnie, powinna zapoznać się szczegółowo z rodzajami drenażów (zewnętrzny, wewnętrzny, francuski). A także skonsultować z geologiem, czy dany system na pewno rozwiąże problem.
Etap 3: Fundamenty
Chudy beton — kiedy go stosować
Często, zanim zostaną umieszczone ławy fundamentowe, grunt wymaga położenie 1 warstwy podkładowej, potocznie zwanej chudym betonem. Jednak nie zawsze jest to niezbędne, np. jeżeli montujemy betonowe ławy fundamentowe, w których znajduje się jedynie zbrojenie podłużne. Głównie zalecane jest użycie chudego betonu w ławach z żelbetonu, które są dosyć niskie, dlatego stosuje się je, aby podwyższyć fundamenty.
Fundamenty powinny zostać umieszczone głębiej, niż mieści się strefa przemarzania gruntu (zazwyczaj na głębokości 0,8-1,4 m).
Strefę przemarzania można sprawdzić w internecie, gdyż jest ona określona dla każdego regionu.
Do tego, jakie fundamenty zastosować, potrzebna jest wiedza nt. nośności gruntu. Do tych pracy przyda się wcześniej wspomniany geotechnik.
Możemy podzielić fundamenty na dwa rodzaje:
Fundamenty pośrednie: stosuje się je do wzmocnienia punktów o dosyć mocnym obciążeniu (np. pod słupami,), a także kiedy nie można zastosować fundamentów płytkich.
Fundamenty bezpośrednie: są to fundamenty płytkie, które głębokość nie przekracza 4 m (ławy fundamentowe, płyty fundamentowe).
Ława fundamentowa a płyta fundamentowa — co wybrać?
To czy dom będzie miał ławę fundamentową, czy płytę będzie już określone w projekcie. Podyktowane jest to warunkami gruntu. Zamienić typ fundamentu będzie można jedynie w przypadku kiedy nie ma żadnych przeciwwskazań. Czym się różnią między sobą te rozwiązania?
Ławy fundamentowe
Mają za zadanie przenosić obciążenia ze ścian fundamentowych bezpośrednio na grunt. Jest to najczęściej stosowane rozwiązanie, przed wstawieniem ław należy zadbać o odpowiednie deskowanie fundamentów. Stosować można bezpośrednio na gruncie lub na posadzce z chudego betonu.
Płyty fundamentowe
Rozwiązanie stosowane w przypadku gruntów o niskiej nośności. Polega na pokryciu w całkowitej powierzchni żelbetonem wykopu, wzmacniając tylko w miejscach, gdzie będą osadzone ściany nośne.
Zastosowanie płyty żelbetonowej jako fundamentu, znacznie skraca czas 1 etapu budowy. Zwłaszcza kiedy projekt domu nie jest obsadzony na prostej konstrukcji i zawiera wiele pomieszczeń. To rozwiązanie również powoduje, że nie trzeba robić zbyt głębokich wykopów tak jak w przypadku ław fundamentowych. Kolejnym atutem jest lepsze trzymanie ciepła, jeżeli planujemy wykonać ogrzewanie podłogowe.
Jakie są wady tego rozwiązania?
- nieznacznie wyższe koszty,
- mniejszy wybór firm budowlanych na rynku, które znają się na tej technologii.
Stopa fundamentowa - do czego służy?
Stosowane są najczęściej pod kolumnami i kominami. Mają za zadanie zwiększyć wytrzymałość fundamentów, w miejscach, gdzie występuje ich znaczne przeciążenie.
Na tym etapie należy także ustalić, czy budynek ma mieć piwnicę. Jeżeli zdecydujemy się na te kosztowne rozwiązanie, musimy sprawdzić, czy poziom wód gruntowych nam tego nie wyklucza.
Do kosztów fundamentów na pewno będziemy musieli zaliczyć:
- deski (do nadania kształtu wylewu betonowego),
- beton (ławy fundamentowe lub płyta fundamentowa),
- zbrojenie (jako wzmocnienie ław fundamentowych).
Fundamenty pod dom zbudowane są między innymi ze ścian fundamentowych, które znajdują się bezpośrednio pod ścianami parteru, niemal w całości pod ziemią. Mają one na celu przede wszystkim przenosić obciążenia budynku, chroniąc przy tym przed zawaleniem się budynku.
Ze względu na to, że są zatopione w gruncie, powinny wykazywać niską nasiąkliwość oraz być mrozoodporne, dlatego ważna jest tutaj izolacja.
Na etapie stawiana fundamentów, powinniśmy zatrudnić hydraulika, który wykona nam instalacje wodno-kanalizacyjną w fundamentach. Jeżeli planujemy mieć kominek, to również jest moment, aby wykonać dopływy powietrza.
Ściany fundamentowe - jakie wybrać?
Monolityczne ściany fundamentowe
Wykonywane są z betonu klasy C12/15, C16/20 lub C20/25. Cechuje je wysoka wytrzymałość i szczelność, dlatego, że są precyzyjniej połączone z ławami fundamentów za pomocą zbrojenia.
W przypadku kiedy będą wykonane z betonu wodoszczelnego, zaoszczędzi nam to pracę z izolacją. Wadą monolitycznego rozwiązania jest czasochłonność pracy, jaką trzeba włożyć w ten proces. Wynika to z konieczności wykonania dosyć skomplikowanego deskowania.
Murowane ściany fundamentowe
Jest to klasyczna, tania i najszybsza metoda stawiania ścian. Jednak na ten rodzaj ścian fundamentowych możemy zdecydować się, tylko jeżeli mamy pewniejszy grunt, rodzimy (naturalny, niepoddany działalności ludzkiej) i z niskim poziomem wód gruntowych.
Zazwyczaj stosuje się bloczki betonowe, dlatego, że są najtańsze, alternatywą są bloczki keramzytobetonowe, które cechuje wyższa izolacja cieplna oraz mniejsza nasiąkliwość. Istnieją też inne materiały, z których się muruje ściany fundamentowe, są to np. pustaki zasypowe (również z betonu lub z keramzytobetonu). Najdroższe rozwiązanie, ale cechujące się największą odpornością na mróz i wilgotność.
Kolejnym materiałem, już rzadziej używanym w murowaniu ścian fundamentowych są bloczki silikatowe. Charakteryzuje je wysoka wytrzymałość, a to ze względu na stopniowe utwardzanie się materiału w wyniku reakcji z dwutlenkiem węgla. Dużą odpornością wyznaczają się w przypadku wszelkich mikroorganizmów (np. pleśni), w tym materiale nie są w stanie się rozwijać.
Także do plusów możemy zaliczyć dobre tłumienie akustyczne, wysoką odporność na ogień. Z wad na pewno możemy wyciągnąć dosyć duży ciężar, kruchość (zwłaszcza w transporcie) oraz potrzebę wykonania mocnej izolacji cieplnej.
Zaprawy do fundamentów
Przy stawianiu ścian fundamentowych równie ważne są zaprawy. Do wypełniania spoin bloczków poniżej gruntu warto użyć zaprawy cementowej, gdyż jest wytrzymała i odporna na wilgoć. Powyżej można użyć zaprawy cementowo-wapiennej, dzięki dobrej urabialności, zadbamy w ten sposób o estetykę. Ważne, aby nie używać zaprawy mocniejszej od wytrzymałości bloczków, dlatego, że może spowodować pęknięcia.
Izolacja i hydroizolacja fundamentów
Należy pamiętać, że fundamenty mają bezpośrednią styczność z gruntem, brak odpowiedniej izolacji może uszkodzić elementy, które utrzymują ciężar całego budynku. Zaniedbanie tego procesu może skutkować w przyszłości tym, że będziemy musieli dokonać kosztownych i czasochłonnych prac remontowych.
Izolacja pozioma
Ściany fundamentowe trzeba ocieplić i zabezpieczyć przed wilgocią. Niezbędna tutaj jest izolacja pozioma, w szczególności do ochrony przed wilgocią, gdyż słabe zabezpieczenie przed jej dostawaniem się z fundamentów do ścian właściwych może przynieść w przyszłości sporo strat. Mowa tu głównie o podciąganiu kapilarnym, czyli wypychaniu wody do góry. Może objawiać się to plamami na ścianach, rozwojem grzybów oraz zmniejszaniem się wytrzymałości konstrukcji budynku.
Izolacja pionowa
Istotna jest również izolacja pionowa, która chroni ściany fundamentowe oraz piwnicę, jeżeli takową planujemy. Chroni przed bocznym napływem wilgoci zarówno w wyniku styku gruntu ze ścianą, jak i gromadzeniem się wody z opadów atmosferycznych.
Jeżeli budynek ma piwnice najczęściej stosuje się podwójną izolację poziomą, na wierzchu ław fundamentowych oraz pod stropem piwnic.
Materiały hydroizolacyjne, które są stosowane do izolacji poziomej i pionowej:
- wodoszczelny beton,
- wodoszczelne zaprawy,
- wodoszczelne tynki,
- masy bitumiczne,
- papy,
- folie PCV,
- membrany polietylenowe,
- domieszczki uszczelniające,
- pianka poliuretanowa
Izolację pionową jednocześnie powinno się zabezpieczyć przed uszkodzeniem mechanicznym wywołanym np. przez zasypywanie fundamentów. Do jej ochrony stosuje się m.in. styropian i folię kubełkową.
Zasypywanie fundamentów - o czym należy pamiętać?
Jest to dosyć istotny etap, w szczególności zasypywanie fundamentów od środka. Odradza się używanie do tego ziemi, którą wcześniej wykopaliśmy! Najlepiej do tego nada się pospółka lub tłuczeń oraz warstwa piasku.
Nie powinniśmy także używać gruntów spoistych (np. glina). Zastosowanie tego materiału może w trakcie ulewy doprowadzić do wytworzenia się bagna, a to spowoduje niepotrzebne przerwy w procesie budowy. Prawdopodobnie będzie miało to też negatywny wpływ, po zbudowaniu domu. Niepewny grunt pod podłogą może w czasie złych warunków atmosferycznych, przyczynić się do jej pęknięć. Po zasypaniu odpowiednim gruntem, trzeba wszystko zagęścić, aby bez przeszkód można było przejść do etapu stanu surowego.
ZOBACZ TAKŻE: Jakie są formalności przed budową domu?
Podsumowanie
Po tych wszystkich czynnościach możemy cieszyć się ukończeniem 1 etapu, choć mało efektownego, to mającego duże znaczenia w perspektywie długoterminowej.
Zaznaczamy, że w trakcie realizacji budowy, możemy dostać inne zalecenia od firmy budowlanej, również inne zalecenia mogą być w projekcie budowlanym. Mogą one nieznacznie odbiegać od tych umieszczonych w tym artykule.
Nie jest to poradnik krok po kroku budowy domu w systemie gospodarczym. Dlatego, że każdy etap budowy domu, powinien być dokładnie przeanalizowany pod względem warunków, w jakich budujemy. Tekst ma jedynie zapoznać z ogólnym przebiegiem stawiania domu, aby lepiej kontrolować proces budowy.
Znajomość elementów poszczególnych etapów ułatwi także skonstruowanie odpowiedniej umowy. Gdyż elementy, które wchodzą w skład stanu zerowego, są kwestią umowną. Niektóre firmy w stan zero mogą nie uwzględnić utwardzanie gruntu, a niektóre wręcz przeciwnie, mogą w nim zawrzeć również podkład i izolację pod jastrych.