Kontynuujemy nasz cykl poradników dotyczący budowy domu jednorodzinnego. W poprzednim poradniku przeprowadziliśmy Cię przez cały etap doprowadzenia budowy do stanu zero.
Stan surowy otwarty to dosyć entuzjastyczny proces, a wynika to z faktu, że nasza inwestycja coraz bardziej przypomina dom. Zmiany widzimy z każdym mijającym tygodniem, a nawet dniem.
Stan surowy otwarty - co to znaczy?
Tak jak w poprzednim etapie, nie ma jedynego, uniwersalnego określenia co wchodzi w skład stanu surowego otwartego. Dlatego należy pamiętać, aby jasno określić to z wykonawcami.
Ogólnie przyjmuje się, że stan surowy otwarty zawiera wymurowane ściany nośne, słupy nośne, kominy, strop nad parterem, więźbę dachową oraz pokrycie dachu.
Zawierać się w tym etapie mogą również schody, ale tylko te, które należą do elementów nośnych w całej konstrukcji. Jeżeli chodzi o ściany, to również mówimy jedynie o tych nośnych. Nie uwzględnia się tutaj ścian działowych, które oddzielają pomieszczenia w budynku.
Stan surowy otwarty - zakres prac
Do prac wchodzących w skład stanu surowego otwartego należy wymienić:
- izolację poziomą ścian w części parterowej budynku,
- wymurowanie ścian zewnętrznych i wewnętrznych (tylko nośne dla całej konstrukcji bez drugiej warstwy izolacji, gdyż ta zawiera się już w pracach wykończeniowych),
- zbrojenie słupów i kolumn,
- kominy wentylacyjne i dymowe,
- wykonanie zgodnie z projektem schodów prowadzących do kondygnacji (sama betonowa konstrukcja bez płytek czy paneli),
- deskowanie i zbrojenia podciągów oraz wieńców (jeżeli projekt wymaga zastąpienia nimi ścian nośnych)
- wylanie stropu i wieńców wraz z ich deskowaniem i zbrojeniem,
- montowanie więźby dachowej oraz murłaty.
- izolację dachową,
- pokrycie dachu (niektórzy wykonawcy mogą to zrobić tylko wstępnie lub w całości), może obejmować dachówkę, blachodachówkę, gont lub jedynie wstępną papę,
- wykonanie balkonu.
Ważne jest sprecyzowanie umowy, warto uwzględnić w niej wykonanie wcześniej podanych czynności. Pokrycie dachu to już etap negocjacyjny. Nie każdy, również ten uczciwy i profesjonalny wykonawca zrobi na tym etapie dach, pod tzw "klucz".
Należy także pamiętać, że schody muszą być elementem konstrukcji, jeżeli mają prowadzić do antresoli lub być wykonane z innego materiału to niestety, ale raczej nie powinniśmy tego wymagać od wykonawcy na etapie stanu surowego otwartego.
Jak długo stawia się dom w stanie surowym otwartym?
Proces doprowadzenia domu do stanu surowego otwartego z reguły trwa około 3-4 miesiące. Chociaż z tego względu, że efekty pracy widzimy przez cały okres trwania, będzie wydawało się, że budowa przebiega natychmiastowo.
Należy pamiętać, że jeżeli robimy przerwę po skończeniu tego etapu, to należy wszelkie otwory zabezpieczyć folią i deskami. Dlatego, że stan otwarty surowy nie obejmuje montaż drzwi wejściowych, bramy garażowej czy okien. Pozostawienie tych otworów, może wiązać się tym, że ktoś nieproszony wejdzie do środka.
Jeżeli dach nie ma pokrycia, należy także zabezpieczyć więźbę dachową za pomocą folii lub płachty. Robiąc przerwę również należy pamiętać, że jeśli korzystaliśmy z wody, która jest podpięta do budynku, powinniśmy ją spuścić, aby nie doszło do awarii w trakcie spadku temperatury poniżej 0°C.
Ile kosztuje stan surowy otwarty?
Cena jest zależna od wielu czynników. Im bardziej skomplikowany mamy dach, tym drożej. Lukarny, kolumny, słupy, piwnica to wszystko generuje dodatkowe koszty.
W przypadku prostego domu, opartego na bryle z prostym dwuspadowym dachem, koszt powinien wynosić około 30-40% całej inwestycji. Ile to jest dokładnie? Jeżeli jest to prosty budynek o niewielkim metrażu (do 150 m2) to, ten etap powinien nas kosztować około 100 tysięcy.
Pamiętaj, można zrobić to również taniej, jeżeli weźmiemy pod uwagę inny system budowy.
Ważne: błędy popełnione na tym etapie mogą być trudne do odwrócenia, dlatego również należy nie oszczędzać na rozwiązaniach, a na pewno nie kosztem jakości produktów lub dodatkowych zabezpieczeń.
Z czego dokładnie składają się poszczególne etapy i jakich materiałów się używa w tym celu?
Materiały użyte w trakcie budowy oraz ich system jest już założony na etapie projektowania domu. Jednak aby wiedzieć, co się dzieje na naszej budowie, przybliżamy pokrótce zastosowanie każdego elementu, a także materiały budowlane, z których są zrobione dane elementy.
Ściany nośne w budynku jednorodzinnym
Ściany te przenoszą na fundamenty całkowity ciężar budynku oraz odpowiadają za sztywność całej konstrukcji. Oprócz tego, to w nich wykonuje się prace izolacyjne termiczne i akustyczne, a także przeciwogniowe.
To w tym aspekcie musimy podjąć decyzję czy chcemy mieć ściany jednowarstwowe, czy więcej. Budujący najczęściej wybierają ścianę składającą się z dwóch warstw, gdyż dzięki temu łatwiej zadbać o odpowiednią izolację.
Do izolacji stosuje się styropian lub wełnę mineralną. Istnieją też ściany trzy warstwowe, w której to każda warstwa ma inne przeznaczenie, odpowiednio:
- konstrukcyjne,
- izolacja cieplna
- elewacyjne.
Chociaż to rozwiązanie daje najlepsze parametry cieplne oraz świetną izolację akustyczną, to jednak jest to dosyć drogie i czasochłonne.
W przypadku stawiania ścian nośnych używa się takich komponentów:
- Ceramika tradycyjna (słaba izolacja, więc nadaje się tylko jako jedna z warstw, jednak ma dobre parametry cieplne i odporność na uszkodzenia mechaniczne)
- Ceramika poryzowana (bardzo dobra izolacja na wilgoć, dobra izolacja cieplna, jednak w trakcie budowy trzeba uważać na jej kruchość)
- Beton komórkowy (za jego pomocą buduje się o wiele szybciej, odporny na wilgoć — zero pleśni i grzybów, duża odporność na ogień) - jednak jego kruchość powoduje, że trzeba z nim obchodzić się ostrożnie podczas pracy czy transportu,
- Keramzyt - doskonała izolacja akustyczna i cieplna, wysoka ochrona przeciwpożarowa, do wad możemy zaliczyć dosyć wysoką wagę,
- Silikat cechuje się dobrą izolacją akustyczną, wysoką odpornością na ogień,a także świetnie radzi sobie z wilgocią, wady - dosyć ciężki i kruchy
Oczywiście istnieją również inne materiały np. w domu z bali lub opartej na budowie szkieletowej.
Czy schody mieszczą się w etapie surowego otwartego?
Na etapie stanu surowego zero, schody również mogą wchodzić w skład tych prac. Jednak należy pamiętać, że tylko i wyłącznie, jeśli są niezbędne do przejścia na drugą kondygnację lub stanowią konstrukcję nośną. Dotyczy to tylko schodów żelbetonowych, konstrukcje drewniane czy metalowe należą już do prac wykończeniowych.
schody płytowe – są zrobione z płyty żelbetonowej, która opiera się na belkach spocznikowych albo bezpośrednio na ścianie,
schody policzkowe – opierają się na żelbetowych belkach policzkowych zamontowanych na ścianie lub na stropie,
schody wspornikowe – w tym przypadku stopnie mocuje się w ścianie, tylko z jednej strony.
Ten etap w stanie surowy otwartym, kończy się na samym deskowaniu, zbrojeniu i zabetonowaniu. Schody mają zapewnioną nośność i spełniają już swoją funkcję.
Kominy wentylacyjne, dymowe i spalinowe
Te pierwsze dzielimy na nawiewne, które dostarczają powietrze niezbędne do procesu spalania oraz wyciągowe, czyli do cyrkulacji powietrza.
Dymowe do odprowadzenia spalin np. z kominka opalanych paliwem stałym (np. drewno).
Spalinowe dotyczą odprowadzenia spalin powstałych z procesu spalania paliw ciekłych lub gazowych.
Budynek może mieć kilka przewodów kominowych, ale często wszystkie zazwyczaj łączy się w jednym kominie.
Ten etap jest bardzo istotny i należy zlecić to specjaliście. W szczególności jeśli chodzi o komin spalinowy i dymowy, źle wykonany może doprowadzić do złej wentylacji, a w konsekwencji do powstawania trującego tlenku węgla, czyli czadu.
Dlatego przed sezonem grzewczym warto, aby nasz przewód sprawdził kominiarz, oceni ona czy zastosowane materiały, technika oraz drożność jest zgodna z zasadami bezpieczeństwa.
Więźba dachowa i pokrycie dachu
Również zawiera się w etapie stanu surowego otwartego. Należy pamiętać, że wykonawca może tylko postawić więźbę dachową, oraz przygotować dach wstępnie do pokrycia bez wykończenia, np. pokryć samą papą.
Wyboru dachu płaskiego czy spadzistego dokonujemy, decydując się na konkretny projekt domu. Chyba że wyboru nie będzie, bo plan zagospodarowania przestrzennego zakazuje stosowania dachów płaskich, albo wskazuje konkretny kąt nachylenia dachu i jego pokrycie.
Często spotykanym pokryciem są pokrycia blaszane.
Blachodachówki są tanie, lekkie, te wysokiej jakości są wykonane estetycznie i mogą przypominać wyglądem tradycyjną dachówkę. Do ich wad z pewnością należy dodać niską trwałość, podatność na rdzewienie, słabą izolację akustyczną.
Pokrycie może być również wykonane z dachówki cementowej, które można pomalować na dowolny kolor. Dostępne są w różnych rozmiarach, te mniejsze są polecane dla dachów wielospadowych, dlatego, że w ten sposób unikniemy konieczności obróbki. Dachy dwuspadowe oparte na prostej bryle mogą mieć stosowane duże dachówki cementowe, zmniejszymy dzięki temu koszty i czas pracy.
Jeżeli mamy dach o wysokim spadku, należy zastosować dodatkowe mocowanie, gdyż mogą się obsuwać. To tani, trwały i zapewniający dobrą izolację akustyczną materiał. Jednak to dosyć ciężki materiał.
Dachówki ceramiczne są cięższe niż cementowe, ale za to trwałe, decydując się na nie mamy gwarancje, że przetrwają kilka dekad. Tak jak w przypadku cementowych mają dobrą barierę akustyczną.
Jednak jest to jeden z najdroższy pokryć.
Kolejnym pokryciem dachowych, na który możemy się natknąć, jest to gont bitumiczny, który wyglądem imituje tradycyjny gont z drewna. Zalety? Tani materiał, elastyczny, dzięki temu łatwiej go obrabiać i praca z nim przebiega naprawdę szybko.
Dodatkowo jest to lekki materiał, dzięki temu nie jest wymagana mocna więźba dachowa, jednak potrzebne jest pełne deskowanie.
Stropy, niezbędny element oddzielenia kondygnacji
Ich zadaniem jest przeniesienie ciężaru na ściany nośne lub inne elementy utrzymujące konstrukcję tak, aby zwiększyć wytrzymałość konstrukcji całego budynku. Również odpowiedzialne są za sztywność konstrukcji oraz izolację akustyczną między kondygnacjami.
Parametry stropu ustala projektant i o to już nie musimy się martwić. Jednak garść podstawowych informacji przyda się, aby lepiej rozumieć swoją budowę.
Stosuje się następujące stropy:
Gęstożebrowe: które są łatwe do montażu i mają stosunkowo niewielki ciężar. Ich konstrukcja składa się z charakterystycznych żeber, których przestrzenie są wypełniane pustakami lub innym materiałem. Tworzone są najczęściej z prefabrykatów lub półprefabrykatów, czyli elementów, które nie wymagają zbyt dużej obróbki i są prawie gotowe do montażu. Jest również możliwość wykonania go na budowie.
Monolityczne (żelbetowe): opierają się na pełnym deskowaniu, po czym zalewa się betonem, tworząc coś w rodzaju jednolitej płyty. Wykonanie tego stropu jest dosyć czasochłonne. W niektórych projektach mogą być wymagane, gdyż są w stanie utrzymać większy ciężar, a także łatwiej je dostosować do niestandardowego kształtu budynku.
Kolejną zaletą jest również to, że jest cieńszy niż gęstożebrowy, a to może mieć znaczenie w uzyskaniu dodatkowej wysokości pomieszczeń.
No i warto wspomnieć też, że nie wymagają użycia ciężkiego sprzętu.
Drewniane: najstarsza metoda wykorzystywana w budownictwie, są bardzo lekkie, tańsze i szybkie w wykonaniu.
Jednak wiąże się z nimi wiele wad - konieczność impregnacji w celu zwiększenia ochrony ogniowej, gdyż bez niej jest dosyć łatwopalnym materiałem. Niska izolacja wilgotnościowa, słabe właściwości akustyczne. No i najważniejsze - nadają się tylko do domów parterowych.
Czym są stropy prefabrykowane?
Są to gotowe elementy, które montuje się za pomocą dźwigu i tutaj wychodzi ich wada, jest to dosyć kosztowne rozwiązanie ze względu na potrzebę wynajmu dodatkowego sprzętu. Ich zastosowanie jest możliwe tylko na prostych budynkach i na działkach z możliwością wjazdu ciężkiego sprzętu.
Natomiast półprefabrykaty wymagają montażu dodatkowego zbrojenia oraz podparcia montażowego. Więc nie jest to tak szybki proces, jak w przypadku prefabrykatów pełnych.
Stropy potrzebują jeszcze dodatkowego podparcia, a są to wieńce. Chociaż możemy spotkać domy bez tych elementów, jednak aby zmniejszyć ryzyko uszkodzeń budynku warto je stosować. Projektant nam określi czy potrzebujemy wieńce, jeżeli tak to jakie.
Jednak tutaj również zapoznajmy was z podstawowymi pojęciami.
Wieńce mają za zadanie połączenie stropu i ściany oraz usztywnienie konstrukcji całego budynku. Są to po prostu belki oparte na ścianach budynku. Stanowią niezbędny element większości stropów.:
- łączą stropy ze ścianami nośnymi, ważne, zwłaszcza kiedy budynek jest piętrowy,
- wzmacniają ściany poddasza, skośne zakończenie obciąża mury, a także utrzymują konstrukcję nośną całego budynku.
Są różne metody montowania wieńców:
Wieniec równy ze stropem — czyli ukryty w stropie, stosuje się go często w prefabrykowanych stropach, gdyż nie wymagają większej siły nośnej.
Wieniec stropowy opuszczony — stosuje się go ze wszystkimi stropami żelbetonowymi dlatego, że ważą sporo. Dolne pręty zbrojeniowe znajdują się pod belkami. W ten sposób przekazują obciążenia ze stropu na ściany nośne w równomierny sposób. A to powoduje lepsze usztywnienie konstrukcji.
Wieniec stropowy podniesiony — stosuje się je głównie w stropach monolitycznych. Może zdarzyć się tak, że konstrukcja będzie potrzebować podciągi. Jest to rodzaj belki stanowiący oparcie dla stropu, dla innych belek nośnych, ścian oraz słupów. Jego zadaniem jest przenoszenie obciążenia i przekazanie ciężaru na inne elementy nośne.
Podczas odbierania budynku w stanie surowym otwartym, należy zwrócić uwagę na kilka istotnych elementów:
Przy stawianiu ścian bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na izolację przeciw wilgoci. Zaniedbania w tym zakresie mogą doprowadzić później do poważnych problemów – a wykonanie napraw będzie trudne i kosztowne.
Częstym błędem jest także złe wypoziomowanie murów, to z kolei kończy się problemem z krzywymi ścianami i kłopotami ze stawianiem stropu.
W ścianach trzeba też przewidzieć miejsca na okna oraz drzwi. Pamiętajcie, aby nie zamawiać okien i drzwi przed wykonaniem otworów. Nawet niewielkie różnice w wymiarach mogą przynieść w przyszłości problemy z montażem i szczelnością.
Należy też pamiętać, że prace murarskie nie powinny mieć miejsce, w momencie, kiedy temperatura znacznie spadnie. Dlatego, że niskie temperatury źle wpływają na wytrzymałość betonu.
W przypadku stropów należy pamiętać, że beton, aby nabrał wytrzymałości musi mieć trochę czasu na wyschnięcie. Dlatego lepiej się nie spieszyć z zabraniem podpór.
Podsumowanie
Kiedy skończymy ten etap, mamy już połowę „drogi” za sobą. Nasza konstrukcja coraz bardziej przypomina nasz wymarzony dom, a to tylko zmotywuje nas do dalszej pracy. W kolejnych poradnikach poruszymy etap stanu surowego zamkniętego oraz prac wykończeniowych.