Aktualizacja: Kwiecień 2024
Żarówka - czym jest żarówka?
Żarówka to elektryczne źródło światła. Przepływający prąd ogrzewa włókno, które znajduje się wewnątrz żarówki. Włókno nie topi się, ale rozbłyska emitując widoczne z zewnątrz światło. Warto jednak zwrócić uwagę, że obecne żarówki typu LED nie posiadają drucika, ale zestaw ledowych (elektroluminescyjnych) diod.
Jakie rodzaje żarówek są dostępne w sprzedaży?
Przez wiele lat żarówki występowały w niewielkiej gamie rodzajów. Wraz z początkiem lat 2000 zaczęło to ulegać zmianie. Jakie żarówki znajdziesz obecnie w sklepach?
Żarówki żarowe
Nazywane inaczej standardowymi żarówkami żarowymi. Obecnie nie są dostępne w sklepach. Zbudowane ze szklanej bańki, której wnętrze było wypełnione mieszaniną gazów szlachetnych i wolframowym drucikiem (żarnikiem).
Wyróżniały się niską ceną, ale także niską energooszczędnością. Jedynie 5% pobieranej energii było przekształcane na światło. Reszta była emitowana w postaci ciepła, dlatego niesamowicie się nagrzewały. Ich czas działania wynosi ok. 1000 godzin, czyli był bardzo krótki.
Do tej pory stosowano je niemal wszędzie - były najpopularniejszym rodzajem żarówek w domu. Z czasem zostały wyparte przez żarówki halogenowe i ledowe. W trosce o środowisko Unia Europejska podjęła kroki w kierunku wycofania ich całkowicie z obrotu.
Żarówki były dostępne w najbardziej popularnych kształtach. Ich gwinty, w zależności od modelu, pasowały zarówno do szerokich gwintów E27 i mniejszych E14.
Żarówki halogenowe
Halogenowe żarówki, podobnie jak tradycyjne lampy żarowe, posiadają wolframowy drucik oraz bańkę wewnątrz której znajduje się mieszanka szlachetnych gazów z dodatkiem halogenu. Obecność tego pierwiastka sprawia, że zachodzi regeneracyjny cykl halogenowy. Nie wdając się w chemiczne szczegóły - to właśnie on pozwala na uzyskanie o wiele większej żywotności, która odróżnia halogenowe żarówki od żarowych.
Ze względu na jaśniejsze i bielsze światło, halogeny znajdują zastosowanie w punktowym doświetlaniu stref pomieszczenia, do dekoracji i ekspozycji na profesjonalnych wystawach. Często używane także na planach zdjęciowych.
Jaka jest żywotność żarówek halogenowych?
Najczęściej wynosi ona ok. 2000 godzin pracy.
Żarówki halogenowe są spotykane w klasycznych, większych gwintach tj. E27 i E14. Dostępne są także w oprawach takich jak:
- GU4
- GU5,3
- GU10
- GY6,35
- GX5
- GZ10
- R7s
Obecnie, prawdziwe żarówki halogenowe są wycofane ze sprzedaży, a ich sprzedaż została zakazana w 2018 r.
Żarówki LED
...spotkasz także pod bardziej profesjonalną nazwą - lampy diodowe LED. W przeciwieństwie do zwykłych żarówek, nie posiadają tradycyjnego, wolframowego drucika. Ich działanie opiera się na elektroluminescyjnych diodach w skrócie nazywanych LED.
Żarówki LED skutecznie wypierają z rynku i z domów tradycyjne świetlówki żarowe. Dlaczego? Zapewne słyszałeś o szeregu zalet posiadania oświetlenia led. To tylko niektóre z nich:
- są odporne na częste włączanie i wyłączanie;
- nie nagrzewają się, dlatego nie marnują energii i nie stanowią zagrożenia pożarowego;
- są bezpieczniejsze, bo nie zawierają trującej rtęci;
- pomimo wysokiej ceny są o wiele bardziej ekonomiczne na dłuższą metę.
Żarówki LED są niesamowicie uniwersalne w zastosowaniu, gdyż są dostępne w wielu kształtach i o wielu gwintach. Znajdziesz modele, które z powodzeniem dopasują się do gwintów halogenowych, a także tych po żarówkach żarowych.
Świetlówki liniowe (energooszczędne)
Świetlówka profesjonalnie jest nazywana lampą fluorescencyjną. Działają w oparciu o rtęć lub amalgamat w formie pary. Są jednak żywotne i dają dość szeroki wybór z palety temperatury barwowej. Niestety, ich światło wydaje się sztuczne, dlatego potrafią zmieniać naturalne kolory żywności i obiektów. Ponadto obecność rtęci, mimo że nie jest zagrożeniem dla życia i zdrowia człowieka, stanowi poważne zagrożenie dla środowiska.
Liniowe świetlówki najczęściej stosowane są w:
- halach przemysłowych
- biurach
- szkołach i salach gimnastycznych
- budynkach użyteczności publicznej
Świetlówki znajdziesz w różnych kształtach. Począwszy od miniaturowych o niewielkiej średnicy, poprzez okrągłe, liniowe, a także kompaktowe w kształcie litery U, połączonych rurek, a nawet spirali.
Z dostępnych rodzajów gwintów, najpopularniejszymi w przypadku świetlówek są:
- G5
- G13
- 2G13
- E14
- E27
Żywotność świetlówek wynosi od 8000 godzin nawet 66 000 godzin pracy, a przy tym zużywają zdecydowanie mniej prądu (ok. 20 kWh mniej) niż tradycyjne żarówki.
Jak wybrać żarówkę? Jakie parametry należy uwzględnić przy wyborze
Żarówki mogą wyglądać na niepozorne, ale ich odpowiedni wybór zadecyduje o chociażby… Twoich rachunkach za prąd. Jakie parametry wziąć pod uwagę, wybierając zestaw żarówek do domu?
Rodzaj gwintu
Gwint pozwala na umocowanie i podłączenie żarówki do instalacji elektrycznej. Aby Twoja lampka biurkowa lub światło w przedpokoju działało - musisz dobrać odpowiedni gwint do posiadanej lampy. Najczęściej spotykanymi rodzajami gwintów są:
- E27 klasyczny gwint o szerokości 27 mm
- E14 klasyczny gwint o szerokości 14 mm
- GU10 - reflektorowy gwint z zatrzaskiem
- MR16 - reflektorowy gwint o szerokości 6 mm
- … i wiele innych w zależności od przeznaczenia
Przeznaczenie
Przed wyborem żarówki musisz sprecyzować jej przeznaczenie. Czy ma służyć do punktowego oświetlania? Czy szukasz po prostu nowej żarówki do kuchni, a może jasnej świetlówki do lamp w biurze? Żarówki na potrzeby przemysłowe a domowe znacząco różnią się między sobą.
Moc
Wszystko co podłączamy do prądu posiada pewną moc wyrażoną w watach. W przypadku żarówek moc jest o tyle istotna, że wpływa na ilość energii potrzebnej do wyemitowania światła. Moc poniekąd decyduje też o jasności danej żarówki, a więc o tym jak dobrze oświetlisz salon, kuchnię czy czytelniczy kącik. Jednak tylko wtedy, gdy porównujesz żarówki tego samego typu. Żarówki ledowe, a klasyczne żarowe mają inną moc, różnią się budową, a więc inaczej świecą.
Jasność - ilość lumenów strumienia świetlnego
Istotnym parametrem, który decyduje o jasności wytwarzanego światła jest… jasność. Żarówki świecą z różną jasnością. Aby uporządkować różne poziomy jasności stosuje się jednostkę strumienia światła, czyli lumen. Sama definicja może brzmieć skomplikowanie, jednak w bardzo prosty sposób możesz określić, ile światła dostarczy żarówka. Pamiętaj, im większa liczba lumenów, tym emitowane światło jest jaśniejsze.
Temperatura barwowa
Parametr oznaczany w Kelvinach (K). Wartość temperatury barwowej informuje nas jak niebieskie lub jak żółte będzie światło żarówki. Im niższa liczba temperatury barwowej, tym cieplejsze i bardziej żółte światło w pomieszczeniu.
CRI
CRI, czyli Colour Rendering Index. Parametr CRI oznacza to, jak dokładnie oddaje barwę przedmiotów podczas ich oświetlania. CRI jest określane liczbą od 0 do 100. Niska wartość CRI oznacza, że oświetlone kolory będą przekłamane i inne niż w rzeczywistości, natomiast wysoka wartość gwarantuje naturalne i rzeczywiste odwzorowanie barw.
Klasa energetyczna i efektywność energetyczna
Przed wyborem żarówki koniecznie sprawdź jej klasę energetyczną, czyli klasę efektywności, aby wybrać jak najbardziej energooszczędną. EEI (klasa energetyczna) rozpoczyna się od kategorii A++, czyli najbardziej energooszczędnej. Najmniej oszczędnym zużycie energii cechują się żarówki, przy których stoi litera E.
Ilość cykli włączania/wyłączania
Najmniej wrażliwymi na częste włączanie i wyłączanie światła są żarówki typu LED, dlatego najlepiej sprawdzą się w łazienkach, toaletach oraz przy czujnikach ruchu.
Dodatkowe funkcjonalności
Żarówka ma przede wszystkim świecić - co do tego wszyscy jesteśmy zgodni. Jednak istnieją żarówki, które mają dodatkowy czujnik ruchu, czujnik zmroku, a także pozwalają na sterowanie ze smartfona lub za pomocą pilota. Czy zależy Ci na dodatkowych funkcjach? Przemyśl to.
Jakie dodatkowe funkcjonalności mogą mieć żarówki?
Żarówka z dodatkowym czujnikiem ruchu, a może z czujnikiem zmierzchu? Sprawdź, jakie dodatkowe funkcje mogą posiadać żarówki do domu i wybierz coś dla siebie.
Żarówka z czujnikiem ruchu
Ciemny podjazd, chodnik lub strome schody przed domem? Oświetlenie w takim wypadku jest kompletnie konieczne. Nie musisz jednak instalować tradycyjnej żarówki ze światłem włączanym za pomocą przełącznika. Postaw na ekonomiczne, energooszczędne i praktyczne żarówki z czujnikiem ruchu.
Możesz zastanawiać się: ale ja przecież nie mam lampy z czujnikiem ruchu. Nic nie szkodzi. Ogromną zaletą tych żarówek jest ich budowa. Czujnik jest zamontowany bezpośrednio w żarówce, dlatego nie potrzebujesz zmieniać całej instalacji. Wystarczy, że dobierzesz żarówkę z gwintem pasującym do Twojej lampy.
Żarówki z sensorem ruchu są dostępne w różnych wariantach w zależności od:
- odległości wykrywania ruchu
- mocy żarówki
- barwy i jasności światła
- czasu wyłączenia żarówki
Żarówka z czujnikiem zmierzchu
Potrzebujesz oświetlenia podjazdu lub domu, które automatycznie samo się włączy, gdy zapadnie zmrok? Wybierz żarówkę zmierzchową. Specjalny czujnik zmierzchu wyręczy Cię w ręcznym zapalaniu światła, a przy tym będzie działał cały czas w przeciwieństwie do żarówki z czujnikiem ruchu.
Martwisz się o wysoki pobór prądu, a więc i wysokie rachunki pod koniec miesiąca? Spokojnie! Żarówki zmierzchowe to tak naprawdę energooszczędne diody LED, których zużycie energii nie jest wysokie nawet po całonocnej pracy.
Żarówka z pilotem
Jeśli jesteś zakręcony na punkcie nowoczesnych rozwiązań i nowinek technologicznych na pewno słyszałeś o oświetleniu sterowanym za pomocą pilota, a nawet smartfona. Taka instalacja nie może obejść się bez specjalnych żarówek SMART. Inteligentne oświetlenie może zmienić kolor światła w zależności od tego, jaki wybierzesz na pilocie. Jeden kolor to za mało? Wybierz opcję płynnego przechodzenia pomiędzy kolorami. Zmieniaj jasność i baw się klimatem swojego pokoju.
Żarówki z opcją regulacji jasności
Regulowanie jasności świecących żarówek była już popularna już na przełomie XX i XXI w. Wówczas niezbędny był regulator jasności. Najczęściej był to specjalny, dotykowy włącznik światła. Obecnie możesz wybierać spośród żarówek typu SMART, które pozwalają na ściemnianie i rozjaśnianie za pomocą wspomnianego już pilota, smartfona, a także poprzez sterowanie głosem.
Jak dopasować temperaturę barwową żarówek?
Temperatura barwowa pozwala określić, czy żarówka emituje zimne, neutralne czy ciepłe światło. Wybór żarówki z odpowiednią temperaturą barwową pozwala na stworzenie chłodnej i eleganckiej lub ciepłej i bardzo przytulnej atmosfery w mieszkaniu. Poznaj rodzaje barw, ich zakres temperatur i prosty sposób na wybranie odpowiedniej barwy do Twojego domu.
Jakie są rodzaje barw światła w żarówkach?
Temperatura barwowa jest mierzona w Kelvinach. Jednostka temperatury pozwala dość precyzyjnie zaklasyfikować kolor światła do jednej z grup: zimnej lub ciepłej. Przykładowo, płomień tradycyjnej świeczki emituje światło o barwie bardzo ciepłej na poziomie 1500 K. Natomiast światło tradycyjnej żarówki o temperaturze barwowej 2500 - 2700 K będzie nieco mniej ciepłe. Jak zapewne sam zauważyłeś - im wyższa liczba Kelvinów, tym zimniejszą barwę ma światło żarówki.
Rodzaje barw światła
- 2600 - 2700 K - światło ciepłe
- 3000 - 3500 K - światło lekko ciepłe
- 3500 - 4500 K - barwa neutralna
- 4600 - 6500 K - barwa chłodna
- powyżej 9000 K barwa zimna o zauważalnym, niebieskim odcieniu
Żarówki o ciepłej barwie (2700 - 3500 K) to najczęściej żarówki tradycyjne oraz halogenowe, ale także żarówki typu LED, które występują praktycznie w zarówno zimnej, jak i ciepłej wersji. Ciepła barwa żarówki to taka jaką zobaczysz podczas wschodu i zachodu Słońca.
Żarówki o neutralnej barwie (ok. 4000 K) emitują światło, które stanowi idealny kompromis między zimną a ciepłą temperaturą. Uniwersalna barwa światła sprawdza się w największej ilości pomieszczeń w domu.
Żarówki o chłodnej barwie (5000 K i więcej), czyli ostatni rodzaj żarówek domowych. Charakteryzują się najniższą temperaturą światła o wyraźnej, niebieskiej poświacie. Dają wrażenie sterylności.
Jak dopasować temperaturę barwową żarówki do rodzaju wnętrza i jakie ma to znaczenie?
Wiele osób nie bierze pod uwagę temperatury barwowej żarówek, projektując wnętrza. Chociaż nie jest to rażący błąd, to odpowiednio dobrane żarówki komplementują albo negatywnie kontrastują z całym wnętrzem.
Znaczenie temperatury barwowej w pomieszczeniu
Zacznijmy od żarówek o ciepłej temperaturze barwowej. Żółte, miękkie i łagodne światło wprowadza do domu ciepłą atmosferę. Pozwala się zrelaksować i odprężyć. Nie wybudza i nie razi mocno w oczy. Czujesz się w nim przytulnie i… jak w domu.
Ciepłe żarówki to świetny wybór do salonu, sypialni i pokoju dziecięcego. Nie oznacza to jednak, że wszystkie lampy w pomieszczeniu muszą mieć ciepłe żarówki; postaw na ciepłe żarówki w wyznaczonych strefach pokoju np. przy fotelu do czytania lub obok łóżka.
Żarówki o neutralnej temperaturze barwowe najlepiej sprawdzają w pomieszczeniach codziennego użytku takich jak kuchnia, przedpokój i łazienka. Ich temperatura nie jest zbyt ciepła ani zbyt chłodna. Wnoszą do pomieszczenia świeżość, energię. Nie są ani zbyt ciemne, ani zbyt jasne i ostre, dlatego są funkcjonalne.
Żarówki dające chłodne i zimne światło to najlepsze narzędzie na optyczne powiększenie pomieszczenia, dodaniu mu szyku, elegancji i nieco sterylności. Takie połączenie jest stworzone dla stylowych pomieszczeń - garderoby i przedpokoju. Zimne światło najlepiej współgra z wnętrzem w chłodnej kolorystyce. Sprawdzi się też w kuchni, gdyż lekko chłodne światło sprawia, że jedzenie staje się bardziej apetyczne.
ZOBACZ TEŻ: Jakie baterie wybrać? Poradnik przy wyborze
Jakie są najnowsze regulacje prawne w kontekście żarówek dostępnych na rynku?
Unia Europejska podjęła się uregulowania produkcji i sprzedaży sprzętów mających negatywny wpływ na środowisko. Tzw. ekoprojekt jest wprowadzany etapami. Obejmuje on m.in. tradycyjne, energochłonne żarówki i żarówki halogenowe. Przestarzałe lampy żarowe, które pobierają duże ilości energii elektrycznej i przyczyniają się do emisji dwutlenku węgla i zanieczyszczania środowiska toksycznymi pierwiastkami.
Jednym z pierwszych etapów ekoprojektu UE było wycofanie do końca 2016 roku przezroczystych żarówek o mocy 100 W oraz modeli mlecznych (matowych). Unia Europejska stopniowo zaostrzała swoje decyzje wycofując także tradycyjne żarówki o mocy 75 W, 60 W, a z czasem 40 W i 25 W.
Kolejnym etapem wdrażania dyrektywy unijnej jest wzięcie pod lupę żarówek halogenowych. Chociaż te żarówki miały być wycofane także w 2016 roku, te UE zdecydowało się pójść na rękę producentom i wydłużyło ustalony termin.
Zamiast lamp żarowych i halogenowych, Unia Europejska dąży do rozpowszechnienia ekologicznych i mniej energochłonnych żarówek. Chodzi oczywiście o diody LED, które uchodzą za najbardziej energooszczędny sposób oświetlania domostw.
Które żarówki są najbardziej energooszczędne?
Ceny prądu z roku na rok stają się coraz większe, a za rogiem czają się kolejne podwyżki. Na to nie mamy wpływu. Możemy jednak zastosować żarówki energooszczędne, aby zmniejszyć comiesięczne rachunki za energię elektryczną.
Zapewne na tym etapie już wiesz co w trawie piszczy. Na pewno nieraz słyszałeś o zaletach wymiany tradycyjnych żarówek na LEDy. Ich cena może być odstraszająca, prawda? Musisz wiedzieć jednak, że to jednorazowa inwestycja, która szybko zmniejszy horrendalne rachunki za prąd! Tak, to właśnie żarówki ledowe są najbardziej energooszczędne.
Żarówka LED vs zwykła - jakie są zasadnicze różnice?
Zwykłe żarówki i żarówki typu LED różnią się przede wszystkim budową. Lampy LED zbudowane są z diod ledowych. Technologia ledowa, sprawia że aż do 90% energii elektrycznej jest zamieniana na światło. Dzięki temu żarówki LED nie nagrzewają się tak, jak lampy żarowe starego typu. Są też więc o wiele bezpieczniejsze.
Żarówka jak działa?
Działanie tradycyjnej lampy żarowej opiera się na przepływie prąd elektrycznego przez żarnik (metalowy drucik, najczęściej wolframowy) zamknięty w szklanej bańce. Prąd, który przepływa przez żarnik, podgrzewa go do bardzo wysokiej temperatury. Żarówka emituje wówczas ciepło, ale także widzialne promieniowanie, który obserwatorzy postrzegają jako światło. Oświetlenie diodowe LED nie posiada tradycyjnego żarnika, a diody typu LED, dzięki czemu nie emitują one dużej ilości ciepła. W skrócie - nie nagrzewają się.
Żarówka gdzie wyrzucić i dlaczego nie do zwykłego kosza?
Segregacja żarówek dla wielu przysparza kłopotów. Wrzucać je do metalu, szkła, do zmieszanych czy oddawać do specjalnych punktów jak baterie? Odpowiedź brzmi - to zależy od rodzaju posiadanej żarówki.
Jakie toksyczne substancje dla środowiska zawierają żarówki?
Żarówki, zależnie od rodzaju, a więc i budowy, zawierające substancje, dzięki którym świecą. Niestety wiele z nich jest też szkodliwych dla środowiska i dla człowieka. O jakich substancjach mowa?
- rtęć
- ołów
- arsen
Jakie są zasady postępowania ze zużytymi żarówkami?
Zwykłe, żarówki żarowe wrzuca się do pojemnika na odpady zmieszane. Świetlówki z kolei należy zutylizować oddając do najbliższego sklepu elektrycznego. Podobnie wygląda sprawa z żarówkami LED - możesz oddać je jedynie do punkt, w którym zbierane są elektrośmieci. Pod żadnym pozorem nie wolno wrzucać ich do zwykłego kosza na śmieci.
Jaką żarówkę wybrać? Podsumowanie
Wybór żarówki na pierwszy rzut oka może wydawać się prosty i nieskomplikowany. Na jakie żarówki powinieneś się zdecydować? Z pewnością zachęcamy do świadomego wyboru energooszczędnych i bardziej ekologicznych żarówek LED. To one posiadają największy wybór temperatury barwowej, jasności czy funkcjonalnych dodatków w postaci wbudowanych czujników ruchu i zmierzchu. Inwestycja w oświetlenie LED z pewnością zwróci się szybko!